FODMAP Diyeti

FODMAP diyeti; gaz, şişkinlik, ishal, kabızlık, karın ağrısı gibi değişken bulgularla kendini gösteren IBS (irritabl bağırsak sendromu) tedavisinde uygulanmaktadır. Bu sayede hastalığın ortaya çıkardığı semptomların hafiflemesi ve hatta giderilmesi sağlanmaktadır. Söz konusu bu diyette FODMAPs olarak bilinen kısa zincirli ve fermente edilebilir karbonhidratlar diyette kısıtlanmaktadır.

FODMAP Nedir?

FODMAP; Fermente Edilebilir Oligo-, Di-, Mono-sakaritler ve Polioller’in kısa adı olarak bilinmektedir. Her biri birer karbonhidrat türünü ifade etmektedir. Söz konusu bu karbonhidratların sindirilerek kana karışması mümkün değildir. Bu nedenle bağırsak bakterilerinin birçoğunun yer aldığı bağırsağın uç noktasına kadar sindirilmeden aktarılmaktadır. Bağırsak bakterileri ise bu FODMAP’ları yakıt amacıyla kullanarak hidrojen gazı üretmektedir. Bu nedenle FODMAP’lar hassas yapıya sahip olan bireylerde sindirim sistemi sorunlarına neden olabilmektedir. Dolayısıyla FODMAP diyeti ile bu sorunların önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

FODMAP’ler Nelerdir?

Genel olarak FODMAP’ler aşağıdaki gibidir:

Fruktanlar: Çavdar, buğday ve arpa türünden tahıllarda yer alan bir karbonhidrattır.
Fruktoz: Sofra şekeri ve genellikle ilave şekerlerin içeriğinde yer alan basit bir şekerdir. Meyvelerde de bulunmaktadır.
Galaktanlar: Baklagillerin içeriğinde yer alan bir karbonhidrattır.
Laktoz: Süt ve süt ürünlerinde yer alan bir karbonhidrat türüdür.
Polioneller: Çeşitli sebze ve meyvelerin içeriğinde yer alan bu karbonhidratlar çoğunlukla tatlandırıcı olarak kullanılmaktadır.

FODMAP Diyeti Nedir?

Son dönemin popüler diyetlerinden bir tanesi olan FODMAP diyeti, özellikle sindirim sistemi hastalıklarına sahip kişilere önerilmektedir. Bu diyet hassas bağırsak sendromu, ülseratif kolit ve crohn hastaları için en iyi seçenektir. Söz konusu diyet bu hastalıklarda sıklıkla karşılaşılan gaz sancısı, şişkinlik ve karın ağrısı gibi şikayetleri önemli ölçüde azaltmaktadır.

Fodmap diyetinde fruktoz, laktoz, fruktan, galaktan ve poliol içeren besinler kısıtlanır. Çünkü bu besinler bağırsak tarafından sindirilemez, çoğunlukla bakteriler tarafından fermente edilir. Ayrıca bağırsaktaki suyu çeker. Bu durum da karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal, bağırsak spazmları ve dışkılamada düzensizlik gibi şikayetlere neden olabilir.

FODMAP Diyeti Nasıl Yapılır?

Düşük FODMAP diyeti hasta tarafından etkin bir şekilde uygulandığında ilk 6 – 8 haftada olumlu etki görülmektedir. Diyette yeterli lif alımı sağlanamamaktadır. Bu nedenle en az 4 hafta boyunca probiyotik takviyesi kullanılmalıdır.

Fiziksel aktivite ve yeterli su tüketimi ihmal edilmemelidir. FODMAP kısıtlı diyet uygulandıktan sonra, adaptasyon ve hasta izlem dönemi de mutlaka diyetisyen tarafından takip edilmelidir.

FODMAP diyetinde yasaklı olan besinler bulunmaktadır. Diyette bu besinlerin beslenme düzeninden çıkarılması gerekmektedir.

FODMAP diyeti sırasında beslenme düzeninden çıkarılması gereken besinler aşağıdaki gibidir:

Laktoz içeren süt ve süt ürünleri
Oligosakkaritler: Buğday, çavdar, buğday unundan yapılan yiyecekler, soğan, sarımsak, pancar, enginar, bezelye, börülce, barbunya
Soslar ve domates ürünleri, çeşniler, hazır çorbalar, şarküteri ürünleri
Fruktoz ve polioller: Kuşkonmaz, karnabahar, kereviz, mısır, mantar, tatlı patates, elma, armut, şeftali, böğürtlen, vişne, hurma
Şekersiz sakızlar, asitli içecekler, tatlandırıcı içeren gıdalar

Tüketilmesinde herhangi bir sıkıntı olmayan besinler aşağıdaki gibidir:

Laktoz içermeyen süt ürünleri
Et, balık, yumurta
Mısır, yulaf, kinoa gibi tahıllar
Su, kahve, çay gibi içecekler
Greyfurt, muz, kivi, limon, mandalina gibi meyveler
Biber, havuç, kereviz, yeşil fasulye gibi sebzeler
Badem, kaju, fıstık gibi kuruyemişler
Pekmez, akçaağaç şurubu gibi tatlandırıcılar

FODMAP Diyetinin Faydaları Nelerdir?

FODMAP diyeti, bu karbonhidratlara hassasiyeti olan bireylerde son derece faydalı olan bir beslenme şeklidir. Özellikle de irritabl bağırsak sendromuna sahip hastalar açısından önemli bir yere sahiptir.

Söz konusu diyetin faydaları aşağıdaki gibidir:

Mide ağrısı ya da sancısının azalmasını sağlar.
Sindirim problemlerinin giderilmesini sağlar.
Şişkinliğin ve gazın azalmasını sağlar.

FODMAP Diyetini Kimler Uygulamalıdır?

Araştırmalar IBS teşhisi konmadıkça, bu diyetin yarar sağlamaktan çok zarar verebileceğini göstermektedir. Çünkü çoğu FODMAP prebiyotiktir, yani iyi bağırsak bakterilerinin büyümesini ve çoğalmasını desteklemektedir. Ayrıca söz konusu diyet mutlaka diyetisyen kontrolü ile uygulanmalıdır.