Ketojenik Diyet

Diyet türleri oldukça çeşitlidir. Ketojenik diyet bunlardan bir tanesidir. Bu nedenle uygulama şekilleri, içerdikleri besin öğeleri de farklılık göstermektedir.

KETOJENİK DİYET NEDİR?

Ketojenik diyet keto diyeti olarak da adlandırılmaktadır. Yüksek yağ, yüksek derece protein ve düşük karbonhidrat içeren bir beslenme düzenidir. Karbonhidrat oranı oldukça düşük olduğu için besin değeri açısından zengin ve karbonhidrat kaynağı olan birçok gıda; meyveler, tahıllar, süt grubu, baklagiller oldukça kısıtlı olarak tüketilmekte veya hiç tüketilmemelidir. Bu nedenle çoğu kişi için keto diyeti genellikle beslenme konusunda büyük değişiklikler yapmayı gerektirir.

Ketojenik diyet sırasında vücut enerji üretirken yeterli karbonhidratı alamadığı içinenerji yakımı sırası karbonhidratlardan yağlara geçmektedir. Vücut ketozise girdiği zaman ketonlar vücut için birincil enerji kaynağı haline gelir. Bu sayede yağ yakımı hızlanır. Ketonlar kalp, böbrek ve kaslar için enerji sağlar. Aynı zamanda beyin için de alternatif enerji kaynağı olarak kullanılırlar.

Hatta ketojenik diyetin ortaya çıkışı bu nedene bağlıdır. Epilepside krizlerin azalması için beyinde glukoz yerine ketonunun kullanılması gerekmektedir ve ilk ketojenik diyet burdan ortaya çıkmaktadır.

Yapılan araştırmalar epilepsi için bu diyet türünün tedaviye destek olarak kullanılabileceğini göstermektedir. Fakat kilo kaybı ve sağlığa olan diğer faydaları konusunda araştırmalar hala devam etmektedir. Kilo kaybını başlangıçta ciddi derecede destekler. Ama uzun vadeli çalışma sonuçlarını yeni ortaya çıkardığı için kesin konnuşmak mümkün değildir.

KETOJENİK DİYET NASIL YAPILIR?

Keto diyeti yüksek yağdan, yüksek derecede proteinden ve çok düşük karbonhidrattan oluşmaktadır. Bu besin öğeleri;

• %70 ve %80 arasında yağ,
• %20 ile %25 arasında protein ve
• %5 ile %10 arasında karbonhidrat olacak şekilde diyet listesinde yer almalıdır.

Karbonhidratların sınırlanmasının yanı sıra ağırlık antrenmanı içeren egzersizler yapılmıyor ise protein alımı yeterli miktarlarda tutulabilmektedir.

Ketojenik diyette;

• Alınan kaloriye bağlı olarak karbonhidrat tüketimi %5-10 arasında olmalıdır. Aynı zamanda ılımlı keto diyeti ile bu miktarlar değişebilmektedir.
• Ketozis durumuna ulaşmak genellikle bir haftadan uzun sürmektedir.
• Hesaplanan miktardan ufacık bir miktar fazla karbonhidrat tüketmek ketozis durumuna geçişi engelleyebilmektedir. Bu nedenle besin değerlerinin tüketim miktarına dikkat edilmelidir.

KETOJENİK DİYET HANGİ HASTALIKLARDA UYGULANABİLİR?

Keto diyeti ilk olarak epilepsiyi yönetmeye ve tedavisine destek olmak için kullanılmıştır. Daha sonrasında yapılan çalışmalara göre obezite ve diyabet için de alternatif bir tedavi olabileceği sonucuna varılmıştır.

Yüksek yağ içeren diyetlerin obezite, kalp hastalığı ve diyabet gibi hastalıklarda uygulanmaması gerektiğine dair olan inanç ketojenik diyetle ilgili yapılan son araştırmalarda gözlemlenmemiştir.

Aslında başlangıçta kilo kaybı ve buna bağlı düzelen rahatsızlıklarda bir tedavi yöntemi gibi görünsede diyetin uzun süreli uygulanmasına bağlı aksi yönde gelişmeler olmuştur. Özellikle hormonal değişikliklere yol açtığı görülmüş semptomların geri geldiği birkaç çalışmada gözlemlenmiştir.

• Eğer herhangi bir sağlık problemi yok ise kilo verme sırasında kişinin hayatı uygun ise tercih edilebilir.

KETOJENİK DİYET LİSTESİ NELERİ İÇERİR?

Keto diyeti protein, karbonhidrat ve yağ kaynaklarını içermektedir. Aynı zamanda uzun süreli ketojenik diyet yapan kişiler mutlaka vitamin, mineral ve lif desteği almalıdır.

Protein Kaynakları: Kırmızı et, tavuk eti, balık, hindi eti, peynir ve yumurta tüketilebilmektedir.

Karbonhidrat Kaynakları: karbonhidrat miktarı düşük sebzeler.

Yağ Kaynakları: zeytinyağı, tereyağ, ghee, susam, tahin, aspir, fındık, fıstık,kaju, badem ve tohumların yağları,

KETOJENİK DİYETİN FAYDALARI NELERDİR?

• Keto diyetinde daha az açlık hissedilmektedir. Bunun nedeni yağlı yiyeceklerin vücutta parçalanmasının daha uzun sürmesidir.
• Epilepsi hastalarında nöbetleri azaltmaya yardımcı olur.
• Bazı sporcular ve vücut geliştiricileri için kısa sürede yağ yakımını mümkün hale getirir.
• Ketojenik diyet et, yağlı balık, tereyağı gibi yüksek yağlı yiyecekleri kısıtlamaz. Bu sayede kişiler daha fazla ve zevk aldıkları besinleri tüketerek kilo verirler. Bu özelliği sayesinde keto diyeti popüler bir hale gelmiştir.
• Çocuklarda nöbetleri azalttığını gösteren önemli çalışmalar bulunmaktadır. Aynı zamanda Parkinson, Alzheimer, multipl skleroz, uyku bozuklukları ve otizm gibi diğer beyin bozuklukları üzerinde sağladığı faydalar hakkında araştırmalar yapılmaktadır.
• Kısa vadede tip 2 diyabet hastası olan kişilerde kan şekeri kontrolünün sağlanmasına yardımcı olur. Aynı zamanda kolesterolü düşürücü etkisi de gözlemlenmiştir. Ancak bu etkileri analiz eden uzun vadeli çalışmalar bulunmamaktadır.

KETOJENİK DİYETİN ZARARI VAR MIDIR?

Ketojenik diyetin bazı riskleri bulunmaktadır. Bu nedenle doktor kontrolünde uygulanması gereken bir diyet çeşididir.

• Keto diyeti uzun vadede yapıldığı zaman kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterol değerlerinin artmasına neden olabilmektedir.
• Yeterli miktarda sebze, meyve ve tahıl tüketilemeyeceği için vitamin ve mineral düzeyinde eksiklikler meydana gelebilir.
• Karaciğer problemlerine yol açabilmektedir.
• Keto diyeti lifli gıdalar açısından zengin değildir. Bu nedenle kabızlık problemi ortaya çıkabilmektedir.
• Zihin bulanıklığı ve ruh hali değişimlerine neden olabilmektedir.

KETOJENİK DİYET KİMLERE UYGULANMAMALIDIR?

Ketojenik diyet belirtilen sağlık sorunlarını yaşayan ya da yaşamış olan kişilere uygulanmamalıdır.

• Pankreas Hastalığı
• Karaciğer Hastalıkları
• Tiroid Problemleri
• Yeme Bozuklukları
• Safra Kesesi Hastalığı

Ayrıca keto diyetinin herkes için hem kısa hem de uzun vadede sağlık riskleri bulunmaktadır.

• Büyüme-gelişme çağındaki herkese
• Gebelere
• Emzirme döneminde olanlara
• Sosyal ve biyolojik şartları uygun olmayan bireylere yapılmamalıdır.

KETOJENİK DİYETİN YAN ETKİLERİ NELERDİR?

Ketojenik diyetin yan etkileri kısa vadeli ve uzun vadeli olmak üzere iki grupta incelenmelidir. Kısa vadeli yan etkileri;

• Bulantı
• Kusma
• Baş Ağrısı
• Yorgunluk
• Baş Dönmesi
• Uykusuzluk
• Kabızlık
• Egzersiz Toleransında Zorluk

Bu belirtiler birkaç gün ya da birkaç hafta içinde geçmektedir. Ortaya çıkan bazı yan etkilerde yeterli sıvı ve elektrolit alımı bu semptomların hafiflemesine yardımcı olmaktadır.

Uzun vadeli yan etkileri ise aşağıdaki gibidir;

• Hepatik Steatoz
• Hipoproteinemi
• Böbrek Taşı
• Vitamin ve Minarel Eksiklikleri

Ayrıca ketojenik diyet uygulayan kişilerde nadir de olsa yanlış pozitif nefes alkol testine neden olabilmektedir.

KETOJENİK DİYET’TE UZAK DURULMASI GEREKENLER

Keto diyeti sırasında karbonhidratlardan ve aynı zamanda işlenmiş gıdalardan da uzak durulması gerekmektedir. Bu nedenle ketojenik diyette yüksek karbonhidrat içeren sebzelerden, meyvelerden, baklagillerden uzak durulmalıdır. Süt-yoğurt-kefir-ayran tüketimi ise diyetin genel içeriğine bağlı olarak ‘’belki’’ eklenebilir.

Ketojenik diyette uzak durulması gereken gıdalara örnek vermek gerekirse;

• Şeker
• Tahıllar
• Nişastalı sebzeler
• Meyve suları
• Bal, şurup, reçel
• Cips, bisküvi gibi hazır gıdalar
• baklagiller

KETOJENİK DİYET LİSTESİ NEDEN DİYETİSYENLE HAZIRLANMALIDIR?

Ketojenik diyet uygulanma biçimi itibariyle hem fayda hem de zarar oluşturabilecek türde bir beslenme şeklidir. Bu nedenle bir diyetisyen yardımıyla kişiye özgü olacak şekilde uygulanmalıdır.

Ayrıca alınan kaloriyi dengelemek için yağ alımını arttırırken karbonhidrat alımını azaltır. Dolayısıyla bu konuda uygulanacak olan diyetin kişiye uygun olup olmadığı, uygunsa eğer beslenme planının ayarlanması için diyetisyene ihtiyaç vardır.