Crohn Hastalığı

Crohn hastalığı nedir?

Crohn hastalığı, bir tür inflamatuar bağırsak hastalığıdır. Yani aslında gastrointestinal sistemin iltihaplanması da denebilir.

Crohn hastalığı en sık ince bağırsakta ve kolonda görülür. Ağızdan anüse kadar uzanan gastrointestinal (GI) kanalın herhangi bir bölümünü etkileyebilir. Hastalık GI kanalın bazı bölümlerini etkilerken, diğer bölümlerde gözükmeyebilir. Crohn hastalığının şiddeti ve semptomları zamana bağlı olarak değişkenlik gösterirken, şiddetli vakalarda, yaşamı tehdit eden alevlenmelere ve komplikasyonlara yol açabilir.

Crohn hastalığı tanısı nasıl koyulur?

Crohn hastalığının teşhisinde tek bir test sonucu yeterli değildir. Tanı koymada uygulanan testler şunlardır:

• Kan testleri (Anemi ve iltihaplanma gibi potansiyel sorunların belirli göstergelerinin aramasında kullanılır.)
• Dışkı testi, (GI kanalda ki kanın tespit edilmesinde kullanılır)
• Endoskopi  (Üst gastrointestinal sistemin daha iyi görülmesinde kullanılır.)
• Kolonoskopi (Kalın bağırsağın incelenmesinde kullanılır)
• CT taramaları ve MRI taramaları gibi görüntüleme testleri (Ortalama bir röntgenden daha fazla ayrıntı verir. Her iki testte de doku ve organların belirli alanlarını görülmesini sağlar.)
• Bağırsak sistemi dokusunun daha yakından incelenmesi için endoskopi veya kolonoskopi sırasında alınan bir doku örneği veya biyopsi.

Gerekli tüm testler gözden geçirildikten ve belirtilerin diğer olası nedenleri ekarte edildikten sonra, kişide Crohn hastalığı olduğu sonucuna varılabilir. Ancak etkilenen dokuyu aramak ve hastalığın nasıl ilerlediğini belirlemek için bu testler birkaç kez daha istenebilir.

Crohn hastalığı semptomları

• İshal
• Karında kramp
• Dışkıda kan görülmesi
• Ateş
• Tükenmişlik
• İştah kaybı
• Kilo kaybı
• Bağırsak hareketinden sonra bağırsakların hala boş olmadığının hissedilmesi
• Bağırsak hareketlerinin yetersiz olduğunun hissedilmesi 

Bazen bu semptomları gıda zehirlenmesi, mide rahatsızlığı veya alerji gibi başka bir durumların semptomlarıyla karıştırmak mümkündür. Bu belirtilerden herhangi biri devam ederse doktorunuz ile irtibata geçiniz.

Hastalık ilerledikçe semptomlar daha şiddetli hale gelebilir. Hastalığı ilerlemiş hastalarda belirtiler şunları içerir:

• Anüsün yakınında ağrı ve drenaja neden olan bir perianal fistül
• Ağızdan anüse kadar herhangi bir yerde oluşabilen ülserler
• Eklem ve cilt iltihabı
• Anemi nedeniyle nefes darlığı veya egzersiz yapma yeteneğinin azalması
• Erken teşhis ve doğru teşhis, ciddi komplikasyonlardan kaçınmanıza ve tedaviye erken başlamanıza yardımcı olabilir.

Crohn hastalığına ne sebep olur?

Crohn hastalığına neyin sebep olduğu henüz net değil. Bununla birlikte, aşağıdaki faktörler hastalığı geliştirme etkeni olabilir:

• Bağışıklık sistemi
• Genetik faktörler
• Çevresel etkiler
• CCFA'ya göre, Crohn hastalığı olan kişilerin yaklaşık yüzde 20’sinin aynı zamanda hastalığı taşıyan bir ebeveyni, çocuğu veya kardeşi vardır.

2012 yılında yapılan bir araştırmaya göre, bazı faktörler hastalığın belirtilerinin şiddetini etkileyebilir. Bunlar:

• Sigara kullanımı
• Yaş
• Hastalığın rektumu etkilemesi
• Hastalığın geçirilme süresi

Crohn'lu kişilerin ayrıca bakteri, virüs, parazit ve mantarlardan kaynaklanan bağırsak enfeksiyonlarını geliştirme olasılığı daha yüksektir. Bu, semptomların şiddetini etkileyebilir ve komplikasyonlar yaratabilir. Crohn hastalığı tedavileri de bağışıklık sistemini etkileyerek bu tür enfeksiyonları daha da kötüleştirebilir. Maya enfeksiyonları Crohn'larda yaygındır ve hem akciğerleri hem de bağırsak yolunu etkileyebilir. Daha fazla komplikasyon oluşmasını önlemek için bu enfeksiyonların teşhis edilmesi ve mantar önleyici ilaçlarla uygun şekilde tedavi edilmesi önemlidir.

Crohn hastalığı tedavisi

Crohn hastalığı tedavisi henüz mevcut değil. Ancak hastalığın yönetimi, semptomların şiddetini ve sıklığını azaltabilecek çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur.

İlaçlar

Crohn hastalığını tedavi etmek için çeşitli ilaç türleri mevcuttur. İshal önleyici ve iltihap önleyici ilaçlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Biyolojikler vb. gibi daha gelişmiş seçenekler de, hastalığı tedavi etmek için vücudun bağışıklık sisteminden faydalanır.

Kişinin ihtiyacı olan ilaçlar veya ilaç kombinasyonları semptomlara, hastalık geçmişine, hastalığının durumunun ciddiyetine ve kişinin tedaviye nasıl yanıt verdiğine bağlıdır.

Anti-inflamatuar İlaçlar

Crohn tedavisinde kullanılan iki ana anti-inflamatuar ilaç türü, oral 5-aminosalisilatlar ve kortikosteroidlerdir. Anti-inflamatuar ilaçlar genellikle Crohn hastalığı tedavisinde alınan ilk ilaçlardır. Bu ilaçlar genellikle, seyrek görülen hastalık alevlenmelerinde ve hafif semptomlarda kullanılır. Kortikosteroidler ise daha şiddetli semptomlar için kullanılır.

İmmünomodülatörler

Güçsüz bir bağışıklık sistemi, Crohn hastalığının semptomlarına yol açan iltihaplanmaya neden olur. İmmünomodülatör adı verilen bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlar, inflamatuar yanıtı azaltabilir ve bağışıklık sisteminin tepkisini sınırlayabilir.

Antibiyotikler

Bazı doktorlar antibiyotiklerin Crohn'un bazı semptomlarını ve olası bazı tetikleyicileri azaltmaya yardımcı olabileceğine inanıyor. Örneğin, antibiyotikler drenajı azaltabilir ve dokular arasında Crohn'un neden olabileceği anormal bağlantılar olan fistülleri iyileştirebilir.

Biyolojik Tedaviler

Şiddetli Crohn'unuz varsa, hastalıktan kaynaklanabilecek iltihaplanma ve komplikasyonların tedavisi için bir dizi biyolojik tedaviden biri denenebilir. Biyolojik ilaçlar, iltihabı tetikleyebilecek spesifik proteinleri bloke etmeye yarar.

Ameliyat

İnvaziv tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri semptomlarınızı iyileştirmezse, ameliyat gerekebilir. CCFA'ya göre, Crohn hastalığı olan kişilerin yaklaşık yüzde 75'i hayatlarının bir noktasında ameliyat gerektirecektir.

Crohn'lar için bazı ameliyat türleri, sindirim sisteminizin hasarlı kısımlarını çıkarmayı ve sağlıklı bölümleri yeniden birleştirmeyi içerir. Diğer prosedürler hasarlı dokuyu onarır, yara dokusunu yönetir veya derin enfeksiyonları tedavi eder.

Diyet

Yiyecekler Crohn hastalığına neden olmaz, ancak alevlenmeleri tetikleyebilir. Hastaya Crohn teşhisi konduktan sonra alanında uzman bir diyetisyen ile diyet tedavisinde başlanmalıdır.

Diyetisyen, yiyeceklerin semptomları nasıl etkileyebileceğini ve diyetin hastalığın yönetiminde nasıl sürdürülmesi gerektiği konusunda yardımcı olur. Başlangıçta bir yemek günlüğü tutmak, gün içerisinde ne yediğinizi ve hangi yiyeceğin semptomları tetiklediğinin tespitinde yardımcı olacaktır. Bu bilgileri kullanarak, diyetisyen bir yemek planı oluşturur. Yapılan diyetsel değişiklikler ile yenilen yiyeceklerden daha fazla besin alımı sağlanır ve yiyeceklerin neden olabileceği olumsuz yan etkiler sınırlar.

Crohn hastalığında diyet

Crohn hastalığında diyet tedavisi hastadan hastaya göre değişkenlik gösterir.  Bunun nedeni, hastalığın farklı insanlarda GI kanalının farklı alanlarını tutabilmesidir. Hasta için en iyi olan diyet tedavisini bulmak çok önemlidir. Bu, diyette belirli yiyeceklerin eklenmesi veya çıkarılmasına dayalıdır. Süreç boyu belirtilerin takip edilmesi ve yaşam tarzı değişikleri ile semptomların tekrarının önlenmesi ve şiddetinin azaltılması tedavideki ana hedefimizdir.

Diyet Lifi Alımı

Bazı bireyler yüksek lifli, yüksek proteinli bir diyete ihtiyaç duyar. Bazıları için, ise meyve ve sebzeler gibi yüksek lifli gıdalardan gelen sindirilmemiş gıda kalıntılarının varlığı GI kanalı ağırlaştırabilir. Bu durumda, düşük lifli bir diyete geçmeniz gerekebilir. Bu özel diyetle ilgili araştırmalar karışıktır, bu nedenle hastalar kişisel ihtiyaçlarını belirlemek için doktorlarına danışmaları önemlidir.

Yağ alımını sınırlayın

Crohn hastalığı, vücudun yağları parçalama ve emme yeteneğini etkileyebilir. Diyetle alınan fazla yağ, ince bağırsaktan kolona geçerek ishale neden olabilir. Bununla birlikte, 2017 yılında fareler üzerinde yapılan bir araştırmada, bitki bazlı yağlardan zengin bir diyetin, bağırsak mikrobiyomunu olumlu bir şekilde etkilediği ileri sürüldü. Ancak bunun için henüz daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Doktorunuz veya diyetisyeniniz yağ alımında size rehberlik edecektir.

Süt alımını sınırlayın

Daha önce laktoz intoleransı yaşamamış kişiler Crohn hastalığında bazı süt ürünlerini sindirmekte güçlük çekebilir. Süt tüketimi bazı hastalarda mide rahatsızlığına, karın kramplarına ve ishale neden olabilir.

Crohn hastalığında doğal tedavi yöntemleri

Crohn hastalığı ve diğer hastalıklar da dahil olmak üzere çeşitli durum ve hastalıkların semptomlarını yönetmeye yardımcı olmak için tamamlayıcı ve alternatif tıp yöntemleri kullanılabilir. 

Chron hastalığı için bazı alternatif tedavi yöntemleri şunlardır:

• Probiyotikler: Probiyotikler,bağırsak sistemindeki iyi bakterilerin tedavisinde ve yeniden oluşturulmasında yardımcı olabilecek canlı bakterilerdir. Probiyotikler ayrıca mikroorganizmaların bağırsağın doğal dengesini bozmasını ve bir Crohn alevlenmesine neden olmasını önlemeye yardımcı olur. Ancak etkinliğine ilişkin bilimsel veriler sınırlıdır.
• Prebiyotikler: Prebiyotikler, kuşkonmaz, muz, enginar ve pırasa gibi bitkilerde bulunan, bağırsaklardaki iyi bakterileri beslemeye ve sayılarını artırmaya yardımcı olan potansiyel olarak faydalı maddelerdir.
• Balık Yağı:  Balık yağı omega-3 açısından zengindir. 2017 yılında yapılan bir çalışmaya göre, Crohn hastalığının olası tedavisi ile ilgili araştırmalar devam etmektedir. Somon ve uskumru gibi yağlı balıklar omega-3 bakımından zengindir.
• Aloe Vera: Bazıları aloe vera bitkisinin anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğuna inanır. Enflamasyon, Crohn hastalığının temel bileşenlerinden biri olduğundan, kişiler onu doğal bir anti-inflamatuar olarak kullanabilir. Bununla birlikte, aloe vera'nın Crohn'a yardımcı olduğunu öne süren güncel bir araştırma yok.

Herhangi bir alternatif tedavi veya reçetesiz ilaç kullanıyorsanız doktorunuza söylemeyi ihmal etmeyiniz. Bu maddelerden bazıları ilaçların veya diğer tedavilerin etkinliğini etkileyebilir. Bazı durumlarda, bir etkileşim veya yan etki tehlikeli, hatta yaşamı tehdit edici olabilir.

Crohn çeşitleri nelerdir?

Crohn hastalığının, tümü sindirim sistemindeki yerine bağlı olarak altı çeşidi vardır.

• Gastroduodenal crohn hastalığı: Bu nadir görülen durum esas olarak mide ve ince bağırsağın ilk kısmı olan duodenumu etkiler.
• Jejunoileitis: Bu tip, bağırsağın jejunum adı verilen ikinci kısmında meydana gelir. Gastroduodenal Crohn'lar gibi, bu çeşit daha az yaygındır.
• İleit: İleit, ince bağırsağın veya ileumun son kısmında iltihaplanmayı içerir.
• İleokolit:  İleokolit, ileumu ve kolonu etkiler ve Crohn'ların en yaygın çeşididir.
• Crohn koliti: Chron koliti sadece kolonu etkiler. Hem ülseratif kolit hem de Crohn koliti yalnızca kolonu etkiler, ancak Crohn koliti bağırsak astarının daha derin katmanlarını etkileyebilir.
• Perianal hastalık: Perinatal hastalık, genellikle fistülleri veya dokular arasındaki anormal bağlantıları, derin doku enfeksiyonlarını ve ayrıca anüs çevresindeki yaraları ve ülserleri içerir.

Chron Hastalığı ve Ülseratif Kolit

Chron hastalığı ve ülseratif kolit IBD ( İnflammatuar Bağırsak Hastalığı ) ‘nin iki farklı tipidir. Bu iki hastalık çoğunlukla aynı özellikleri gösterir. Buna bağlı olarak da çokça karıştırılır.

Ortak özellikleri şunlardır:

1) Crohn hastalığının ve ülseratif kolitin ilk belirtileri ve semptomları benzerlik göstermekte. Bunlar ishal, karın ağrısı ve kramp, rektal kanama, kilo kaybı ve yorgunluğu içerir.

2) Ülseratif kolit ve Crohn hastalığında, 15 ila 35 yaşları arasındaki kişilerde ve ailesinde her iki tip IBD öyküsü olan kişilerde daha sık görülür.

3) Genel olarak, IBD tüm cinsiyetleri eşit olarak etkileme eğilimindedir, ancak bu yaşa bağlı olarak değişebilir.

Onlarca yıllık araştırmaya rağmen, bilim adamları hala her iki hastalığa da neyin neden olduğunu bilmiyorlar. Her iki durumda da, bağışıklık sisteminin durumu temel sebep olabilir fakat işin içerisinde birçok yan faktör rol oynamaktadır.

Farklılık gösterdikleri noktalar şunlardır:

1) Ülseratif kolit sadece kolonu etkiler. Crohn hastalığı, ağızdan anüse kadar bütün sindirim sisteminin herhangi bir bölümünü etkileyebilir.

2)Ülseratif kolit, yalnızca kolonu kaplayan mukoza adı verilen en dıştaki doku katmanını etkiler. Crohn hastalığı, bağırsak dokunun tüm katmanlarını yüzeyden derine kadar etkileyebilir.

Ülseratif kolit, kolon iltihabının sadece bir türüdür. Başka kolit türleri de vardır. Kolitin tüm formları, ülseratif kolit ile aynı tipte bağırsak iltihabına ve hasarına neden olmaz.

Chron hastalığında istatistikler

CCFA ve Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) aşağıdaki istatistikleri bildirmiştir:

• Yaklaşık 3 milyon Amerikalı bir çeşit IBD'ye sahiptir. Bu , Crohn hastalığı olan 780.000'den fazla Amerikalı olduğunu tespit etmiştir.
• Aktif olarak sigara içen kişilerin Crohn hastalığı tanısı alma olasılığı iki kat daha fazladır.
• Durum tıbbi veya cerrahi olarak tedavi edilirse Crohn hastalığı olan kişilerin yüzde 50'si tanı konulduktan sonraki 5 yıl içinde remisyona girecek veya sadece hafif semptomlar yaşayacaktır.
• Crohn Hastalığı olan kişilerin yaklaşık yüzde 11'i kronik olarak aktif bir hastalık yaşamaktadır.

CCFA ayrıca şunları da bildirir:

• 2004 yılında, 1,1 milyon doktor, Crohn hastalığı tedavisi ve bakımı yaptı.
• 2010 yılında, Crohn hastalığından dolayı 187.000 kişi hastaneye yattı.
• 2003-04 ABD sigorta talepleri verilerine göre, Crohn hastalığı olan ortalama bir kişi, hastalıklarını tedavi etmek veya yönetmek için yıllık 8.265 ila 18.963 dolar arasında harcama yapmaktadır
• 2016 verilerine göre:
• Crohn hastalığı erkeklerde kadınlarda olduğu kadar sık görülür.
• Crohn hastalığı olan her üç kişiden ikisi, 40 yaşından önce teşhis almaktadır.
• Crohn hastalığı olan diğer kişilerle tanışmak son derece yardımcı olabilir. IBD Healthline, sizi bire bir mesajlaşma, canlı grup tartışmaları ve IBD'yi yönetme konusunda, uzman onaylı bilgiler aracılığıyla neler yaşadığınızı anlayan diğer kişilerle buluşturan ücretsiz bir uygulamadır.

Çocuklarda crohn hastalığı

Crohn hastalığı olan çoğu kişi 20'li ve 30'lu yaşlarında teşhis alır, ancak IBD çocuklarda da gelişebilir. 2016 tarihli bir incelemeye göre, IBD'si olan yaklaşık 4 kişiden 1'i 20 yaşından önce semptomlar gösteriyor. Sadece kolonu tutan Crohn hastalığı çocuklarda ve ergenlerde sık görülür. Bu, hasta başka semptomlar göstermeye başlayana kadar Crohn hastalığı ve ülseratif kolitin ayırt edilmesinin zor olduğu anlamına gelir.

Çocuklarda crohn hastalığı için uygun tedavi önemlidir çünkü tedavi edilmeyen Crohn' hastalığı büyümede gecikmeye ve zayıflamış kemik yapısına yol açabilir. Ayrıca yaşamın bu aşamasında önemli duygusal sıkıntılara neden olabilir. Tedaviler şunları içerir:

• Antibiyotikler
• Aminosalisilatlar
• Biyolojik
• İmmünomodülatörler
• Steroidler
• Beslenme planları

Crohn hastalığına genel bakış

Crohn hastalığı için daha etkili tedaviler ve potansiyel olarak uygun bir tedavi bulmak için araştırmalar halen devam etmektedir. Şu an ki koşullarda ise semptomlar başarıyla yönetilebilir. Doktorunuz size yardımcı olabilecek doğru ilaçları, alternatif tedavileri ve yaşam tarzı önlemlerini bulma konusunda rehberlik edebilir. Gastrointestinal semptomlarınız varsa, nedenini ve olası çözümleri belirlemek için doktorunuza başvurun.