Ortoreksi: Sağlıklı Beslenme Saplantısı ve Etkileri

Sağlıklı beslenme, günümüzde pek çok insanın öncelikleri arasında yer almaktadır. Organik ürünler, düşük karbonhidratlı diyetler derken sağlıklı yaşam tarzı, popüler kültürün bir parçası haline gelmiştir. Ancak bu eğilimin aşırıya kaçtığı durumlarda sağlıklı beslenme bir saplantıya dönüşebilmektedir. Bu noktada karşımıza “ortoreksi” terimi çıkmaktadır.

Ortoreksi Nedir?

Ortoreksi terimi, ilk olarak 1997 yılında Dr. Steven Bratman tarafından ortaya atılmıştır. “Orthos” (doğru) ve “orexis” (iştah) kelimelerinden türetilen bu terim, kişinin sağlıklı beslenmeye karşı aşırı derecede takıntılı olmasını ifade etmektedir.

Ortoreksi, başlangıçta masum bir sağlıklı yaşam çabası olarak görülse de zamanla kişinin yaşamını kontrol altına alan bir saplantıya dönüşebilmektedir. Sağlıklı beslenme kurallarına sıkı sıkıya bağlı kalmak, belirli yiyecek gruplarını tamamen reddetmek, besinlerin nasıl hazırlandığına dair katı kurallar geliştirmek ortoreksi belirtilerindendir.

Ortoreksi, diğer yeme bozukluklarından farklı olarak kişinin kilo verme arzusu ya da vücut şekliyle ilgili kaygılarından ziyade, sağlıklı yaşam ve saf beslenme arzusuyla tetiklenmektedir. Ancak bu takıntı zamanla kişinin sosyal hayatını ve genel sağlık durumunu olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

Ortoreksi Belirtileri Nelerdir?

Ortoreksi belirtileri, sağlıklı beslenme takıntısının bireyin yaşamını nasıl etkilediğini göstermektedir. Bu belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Besin Seçiminde Aşırı Katı Kurallar: Ortoreksiye sahip bireyler, tükettikleri besinlerle ilgili son derece katı kurallar geliştirmektedir.
• Yiyeceklerin Kalitesi Üzerine Aşırı Odaklanma: Ortoreksi hastaları, yiyeceklerin saflığına dair aşırı bir hassasiyet geliştirmektedir. Bu durum yiyeceklerin üretim yöntemleri, içerdikleri katkı maddeleri ve genetik modifikasyonlar hakkında yoğun kaygılar duymalarına neden olabilmektedir.
• Yemek Hazırlığı Üzerine Aşırı Düşünme: Yemeklerin hazırlanma süreci de bireyler için büyük stres kaynağı olabilmektedir.
• Sosyal İzolasyon: Ortoreksi, sosyal hayatı da olumsuz etkilemektedir. Bu bireyler, yiyecek seçimleri konusunda katı oldukları için sosyal etkinliklere katılmak istememektedir. Ayrıca belirli yiyecekleri tüketmek zorunda kalacakları ortamlardan kaçınmaktadırlar.

Ortoreksinin Nedenleri Nelerdir?

Ortoreksi, tek bir nedene bağlı olarak ortaya çıkmamaktadır. Aksine, bir dizi faktörün birleşimi sonucu gelişmektedir. Bu faktörler arasında psikolojik, çevresel ve toplumsal etkenler yer almaktadır.

• Psikolojik Faktörler: Genellikle kaygı bozuklukları, mükemmeliyetçilik ve düşük benlik saygısı gibi psikolojik sorunlarla ilişkilendirilmektedir. Bu bireyler, hayatlarının kontrolünü ellerinde tutma ihtiyacı hissedebilmektedir. Sağlıklı beslenme de bu kontrolü sağlama yollarından biri olarak görülmektedir.
• Toplumsal Baskılar: Modern toplumda sağlıklı yaşam ve fit vücut imajı üzerine yoğun bir baskı bulunmaktadır. Sosyal medya, diyet kültürü ve popüler sağlık trendleri, bireyleri sağlıklı beslenmeye yönelik aşırı bir baskı altına sokabilmektedir.
• Çevresel Etkenler: Bireyin yetiştiği aile ortamı ve sosyal çevre, ortoreksi gelişiminde rol oynayabilmektedir. Özellikle çocukluk döneminde katı beslenme kurallarıyla büyütülen bireyler, yetişkinlik dönemlerinde ortoreksiye daha yatkın olabilmektedir.

Ortoreksiyle Baş Etme Yolları

Ortoreksi, ciddi bir yeme bozukluğu olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Bu saplantıyla başa çıkmak, bireyin yaşam kalitesini yeniden kazanması için önemlidir.

• Profesyonel Yardım Almak: Ortoreksi, bireyin kendi başına üstesinden gelmesi zor olan bir durumdur. Bir psikolog, diyetisyen veya yeme bozuklukları konusunda uzmanlaşmış bir terapistten yardım almak, tedavi sürecinde önemli bir adımdır.
• Dengeli Beslenme Alışkanlıkları Geliştirmek: Hastalar, beslenme alışkanlıklarını yeniden dengelemek için bir beslenme uzmanından destek almalıdır. Dengeli ve çeşitli bir diyet, sağlıklı beslenmeyi takıntı haline getirmeden yaşamaya yardımcı olabilmektedir.
• Zihinsel Sağlık Üzerinde Çalışmak: Meditasyon, mindfulness ve stres yönetimi teknikleri, ortoreksi hastalarının zihinlerini ve bedenlerini daha sağlıklı bir şekilde dengelemelerine yardımcı olabilmektedir.
• Sosyal Destek Aramak: Aile ve arkadaşların desteği, ortoreksiyle başa çıkmada büyük bir rol oynamaktadır. Yakın çevrenin anlayışı ve desteği, tedavi sürecinde kişinin motivasyonunu artırabilmekte ve sosyal izolasyonu azaltabilmektedir.

Ortoreksiyle mücadele, bireyin yaşam kalitesini geri kazanması ve uzun vadede daha sağlıklı bir yaşam sürmesi için önemlidir. Bu süreçte profesyonel yardım almak ve dengeli bir beslenme alışkanlığı geliştirmek kritik adımlardır.

Sağlıklı beslenmenin saplantıya dönüşmediği, dengeli ve mutlu bir yaşam sürmeniz dileğiyle!